Động thái mới cho nhân lực ngành vận tải
Chính phủ Nhật Bản đã mở ngành vận tải cho tài xế xe tải, xe buýt và taxi nước ngoài bằng cách thêm họ vào danh mục thường trú được chỉ định trong bối cảnh thiếu hụt lao động đáng kể.
Bộ Đất đai, Cơ sở hạ tầng, Giao thông và Du lịch đã thảo luận vấn đề này với Cơ quan Dịch vụ Di trú khi họ muốn thêm ngành vận tải ô tô vào danh mục “lao động có tay nghề được chỉ định”, một tình trạng thường trú dành cho công dân nước ngoài sẵn sàng làm việc ngay trong các ngành đang gặp khó khăn trong việc đảm bảo lao động. Vì lực lượng lao động trong nước của Nhật Bản đang thiếu hụt do dân số giảm, nên có khả năng khuynh hướng tìm kiếm nguồn nhân lực nước ngoài sẽ tăng tốc. Chính phủ đang đặt mục tiêu thực hiện thay đổi chính sách vào cuối năm tài chính.
Từ tháng 4 năm 2024, giờ làm thêm của tài xế xe tải và các tài xế khác sẽ bị giới hạn ở mức 960 giờ mỗi năm. Có ý kiến lo ngại rằng điều này sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu hụt lao động và tình hình này được gọi là “vấn đề của năm”, khi đó sẽ không thể đáp ứng được nhu cầu vận chuyển người và hàng hóa.
Hiệp hội xe tải Nhật Bản, Hiệp hội xe buýt Nihon và Liên đoàn các hiệp hội taxi cho thuê Nhật Bản đều tuyên bố trong kế hoạch kinh doanh rằng họ có ý định yêu cầu thêm lao động tài xế vào danh sách những người có kỹ năng cụ thể. Để ứng phó, bộ đang nỗ lực xác định mức độ thiếu hụt lao động và số lượng công dân nước ngoài dự kiến sẽ được chấp nhận trong năm năm tới, đồng thời xây dựng các bài kiểm tra kỹ năng dành cho tài xế phù hợp với loại hình kinh doanh, chẳng hạn như bốc xếp hành lý và giao tiếp với khách hàng.
Tài xế tại Nhật đang cực kỳ thiếu hụt (Nguồn: Sưu tầm)
Số lượng tài xế giảm mạnh như một đòn giáng cuối cùng vào ngành
Theo Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi, tỷ lệ việc làm được cung cấp so với người tìm việc làm tài xế xe tải là 2,12 lần tính đến tháng 6 năm nay, trong khi tỷ lệ tài xế xe buýt là 2,10 lần và tài xế taxi là 3,95 lần, vượt xa mức trung bình của tất cả các ngành nghề là 1,12 lần.
Ngoài ra, cũng có nhu cầu cấp thiết phải tuyển dụng thế hệ trẻ. Ngành taxi nói riêng do người cao tuổi thống trị, với độ tuổi trung bình của tài xế là 58,3 tuổi tính đến năm tài chính 2022. Số lượng tài xế taxi doanh nghiệp là khoảng 340.000 người trong năm tài chính 2011, nhưng đã giảm hơn 30% trong 10 năm xuống còn khoảng 220.000 người trong năm tài chính 2021. Liên đoàn Hiệp hội Thuê taxi Nhật Bản phàn nàn, “Nỗi sợ mắc vi-rút corona đã khiến những tài xế lớn tuổi phải nghỉ hưu lần lượt, và trong những năm gần đây, số lượng tài xế đã giảm mạnh như thể giáng một đòn cuối cùng vào ngành này”.
Tài xế taxi tại Nhật (Nguồn: Sưu tầm)
Cần phải có giấy phép lái xe của Nhật Bản để làm tài xế, và “giấy phép Hạng 2” là bắt buộc đối với xe buýt và taxi chở khách. Các bài kiểm tra chỉ được tiến hành bằng tiếng Nhật, đây là một rào cản đối với người nước ngoài. Các tổ chức hợp tác với Nhật Bản cần phải cân nhắc cách hỗ trợ người nước ngoài trong bối cảnh rào cản ngôn ngữ khi họ làm bài kiểm tra Hạng 2 và cách đảm bảo lái xe an toàn. Một số người đề xuất Nhật Bản nên thiết lập hệ thống đào tạo riêng cho tài xế nước ngoài, nhưng cách thiết lập hệ thống như vậy vẫn là một vấn đề.
Chính phủ Nhật Bản đã đặt ra mức trần là 345.150 người nước ngoài trong 12 lĩnh vực công nghiệp, bao gồm chăm sóc điều dưỡng và xây dựng, trong năm năm kể từ năm tài chính 2019, khi hệ thống được thiết lập. Chính phủ có ý định quyết định mức trần sau năm tài chính 2024 tại cuộc họp Nội các vào cuối năm tài chính 2024, dựa trên hồ sơ chấp nhận trong năm năm của từng lĩnh vực. Cho đến nay, chưa có lĩnh vực công nghiệp nào được thêm vào. Một viên chức của cơ quan di trú cho biết, “Ý tưởng không phải là thuê người nước ngoài với giá rẻ, mà là tạo ra tình huống đôi bên cùng có lợi cho cả người Nhật và người nước ngoài.”
Nguồn: Theo Bản gốc tiếng Nhật của Ai Yokota, Phòng Tin tức về Lối sống, Khoa học & Môi trường;
Hiroko Michishita, Phòng Tin tức Kinh doanh Tokyo; và Akira Iida, Phòng Tin tức Thành phố Tokyo.